Η επικρατούσα εντύπωση στη κοινή γνώμη είναι ότι η η Ρ.Α. είναι μία «αρθρίτιδα» μόνο, ενώ πρόκειται για πολυσυστηματικό νόσημα. Θεωρείται το «τυπικό αυτοάνοσονόσημα». Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ή σωστότερα η ρευματοειδής νόσος , είναι μια χρόνια φλεγμονώδης κατάσταση που επηρεάζει ολόκληρο το σώμα, αλλά κύρια τον αρθρικό υμένα των αρθρώσεων και συσχετίζεται με σοβαρή ανικανότητα-αναπηρία και αυξημένη θνησιμότητα. Καθώς δεν υπάρχει ειδική διαγνωστική εξέταση, η διαπίστωσή της βασίζεται στην κλινική εικόνα και την συμπλήρωσή της με εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις. Προσβάλλονται αρθρώσεις των χεριών , των ποδιών, των αστραγάλων, των καρπών, των γονάτων και του αυχένα. Μπορεί να προσβάλλει το 0.3%-1% του γενικού πληθυσμού, με μια υπεροχή 3:1 των γυναικών σε σχέση με τους άντρες. Συνήθως αρχίζει σε ηλικία 20-40 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η έναρξη είναι συνήθως αργή αλλά μπορεί να συμβεί και απότομα. Κατά την έναρξη συνήθως προσβάλλονται πολλές αρθρώσεις, συνήθως με τρόπο συμμετρικό. Στο 30% των περιπτώσεων η Ρ.Α. περιορίζεται σε μία ή λίγες αρθρώσεις. Οι προσβληθείσες αρθρώσεις είναι θερμές, επώδυνες και πρησμένες. Η εξέλιξη της νόσου καταλήγει σε παραμορφώσεις των αρθρώσεων των χεριών και των ποδιών.
Αιτιολογία: Η αιτιολογία της είναι άγνωστη, αλλά το πιθανότερο είναι πολυπαραγοντική. Η νόσος πιθανότατα εκδηλώνεται σε κάποιο άτομο που είναι γενετικά προδιατεθειμένο, από την επίδραση κάποιου παράγοντα πρόκλησης (triggeringfactor) που προέρχεται από το περιβάλλον. Σαν τέτοιοι έχουν ενοχοποιηθεί η ανώμαλη εντερική διαπερατότητα, ο τρόπος ζωής, διατροφικοί παράγοντες, τροφικές αλλεργίες και διάφοροι μικροοργανισμοί. Η Ρ.Α. είναι η κλασική πολυπαραγοντική νόσος που στην εκδήλωσή της αλληλεπιδρούν γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Προδιάθεση γενετική: Σοβαρή Ρ.Α. εμφανίζεται με τετραπλάσια συχνότητα από το μέσο όρο σε πρώτου βαθμού συγγενείς οροθετικών ασθενών. Γενικά μιλώντας, φαίνεται ότι πιθανότατα η Ρ.Α. είναι νόσος που γενετικά επηρεάζεται από πολλαπλά γονίδια.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες που προκαλούν εκτροπή του ανοσοποιητικού συστήματος, δηλαδή της ανοσορρύθμισης: Το κάπνισμα είναι αυτοτελής παράγοντας κινδύνου και επιβάρυνσης στην εξέλιξη της νόσου. Το χαμηλό εισόδημα, το κοινωνικό στρώμα ένταξης, η κακή διατροφή και διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες αποτελούν μείζονες παράγοντες τόσο για την εκδήλωση της Ρ.Α. όσο και στο να επηρεάζουν την ένταση του πόνου και το βαθμό της κινητικής ανικανότητας-αναπηρίας.
Κεντρικός είναι ο ρόλος της εντερικής δυσβίωσης του λεπτού εντέρου και της αυξημένης εντερικής διαπερατότητας:
Οι ασθενείς με Ρ.Α. εμφανίζουν παθολογικά αυξημένη εντερική διαπερατότητα σε τροφικά και βακτηριακά αντιγόνα και επιπλέον παρουσιάζουν μεγάλες αλλαγές στην εντερική χλωρίδα.
Διάφορες τροφικές αλλεργίες είναι πιθανό να συμβάλλουν στην παθολογική αυτή αύξηση της διαπερατότητας, καθώς επίσης και η μακροχρόνια λήψη των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ( Μ.Σ.Α.Φ.).
Η παθολογική αυτή εντερική διαπερατότητα σε αντιγόνα που προέρχονται από το έντερο οδηγεί σε αύξηση των ενδοτοξινών στο αίμα και των ανοσοσυμπλεγμάτων που είναι χαρακτηριστικοί παράγοντες στη παθογένεια της Ρ.Α.
Είναι πιθανός ο μηχανισμός διασταυρούμενης αντίδρασης μεταξύ μικροβιακών και ιστικών αντιγόνων. Έχει διαπιστωθεί τέτοια αντίδραση αντισωμάτων κατά των βακτηριδίων Campylobacter, Salmonella, Shigella με τις ίνες του κολλαγόνου και των Klebsiellapneumonia,Proteusvulgaris, Yersiniaenterocolitica με άλλους ιστούς των αρθρώσεων.
Εντερική δυσβίωση και βακτηριακός πολλαπλασιασμός στο λεπτό έντερο
Παρουσιάζεται σε πολλούς ασθενείς με Ρ.Α. Προσδιορίζεται με ειδικές τεχνικές διαγνωστικές της εναλλακτικής ιατρικής. Ο βαθμός της εντερικής δυσβίωσης (=ανάπτυξη μεγάλου αριθμού παθολογικών στελεχών βακτηριδίων καθώς επίσης μυκήτων όπως ο candidaalbicans), σύμφωνα με μελέτες συσχετίζεται ευθέως ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και την ενεργότητα της νόσου.
Η υπόθεση του μικροβιακού αιτίου:
Έχουν ενοχοποιηθεί μικροοργανισμοί όπως το Mycoplasma, αμοιβαδικοί οργανισμοί, ο ιός της ερυθράς και ο ιός Epstein-Bar. Aμφισβητούμενος παραμένει ο ρόλος του παρβο-ιού Β19.
Κανένας μικροοργανισμός δεν απομονώθηκε συστηματικά στον ορό των ασθενών με Ρ.Α. και το ίδιο και σε προσπάθειες να απομονωθεί στον αρθρικό υμένα. Αυτό οδήγησε διάφορους ερευνητές να υποθέσουν τη πιθανή εμπλοκή άτυπων μικροοργανισμών του τύπου των ιών.
Η πιο συχνή εκδήλωση της Ρ.Α. είναι η φλεγμονή των αρθρώσεων, του αρθρικού υμένα. Μολαταύτα, στη πραγματικότητα πρόκειται για πολυσυστηματική διαταραχή (multisystemdisorder), οπότε οι εξω-αρθρικές εκδηλώσεις είναι πολύ συχνές.
- Συμμετρική πολυαρθρίτιδα που προσβάλλει συνηθέστερα τις άπω φαλαγγοφαλαγγικές αρθρώσεις, τις μετακάρπιοφαλαγγικές, τις πηχεοκαρπικές και τις τεταταρσιοφαλαγγικές, προκαλώντας πόνο, πρήξιμο, δυσκαμψία και ελαττωματική κινητικότητα.
- Η έναρξη του πόνου μπορεί να είναι σταδιακή ή απότομη
- Τα συμπτώματα των αρθρώσεων είναι χειρότερα το πρωί και μετά από παρατεταμένη ακινησία
- Έντονη κόπωση είναι συχνό σύμπτωμα
- Μεταναστευτική αρθρίτιδα μεγάλων αρθρώσεων με διάρκεια από ώρες μέχρι μέρες. Το 30% αυτών των περιπτώσεων τελικά θα εμφανίσουν τυπική Ρ.Α.
- Τυπικά συμπτώματα ρευματικής πολυμυαλγίας δυνατόν να προηγούνται εβδομάδες ή και μήνες πριν από την εκδήλωση τυπικής Ρ.Α.
- Συστηματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, κακουχία και ανορεξία.
- Αρθρώσεις διογκωμένες, θερμές, επώδυνες και δύσκαμπτες
- Πιθανόν να υπάρχει ή να εξελιχθεί παραμόρφωση των αρθρώσεων
- Ρευματικά οζίδια στο 20% των οροθετικών ασθενών. Πρόκειται για υποδόρια οζίδια σε περιοχές που δέχονται πίεση. Δυνατόν να αυξηθεί το μέγεθός τους με τη λήψη μεθοτρεξάτης (ΜΤΧ).
- Δερματικές βλάβες αγγειϊτιδας στο δέρμα κύρια των χεριών
- Μυϊκή αδυναμία που αναπτύσσεται δευτερογενώς από δυσκολία στη χρήση των άκρων.
- Βραχνάδα και καταστροφή των φωνητικών χορδώνσε προσβολή του χόνδρου του λάρυγγα.
- Οστεοπόρωση
- Αναιμία, χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια (λευκοπενία), αύξηση των αιμοπεταλίων του αίματος (θρομβοκυττάρωση).
- 2-3 φορές αυξημένη συχνότητα ενός είδους κακοήθειας του αίματος (λεμφώματος) σε νόσο προϋπάρχουσα από μακρόν.
- Λεμφαδενοπάθεια είναι πιθανό να εμφανιστεί
- Σύνδρομο Felty ( οροθετική Ρ.Α., σπληνομεγαλία και ουδετεροπενία)
- Συσχέτιση με αυτοάνοση ηπατίτιδα
- Διάμεση πνευμονοπάθεια, πλευρίτιδα, πνευμονική διήθηση και βρογχιεκτασία
- Περικαρδιακή συλλογή
- Καρδιαγγειακή νόσηση λόγω ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας
- Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα (συμπιεστική περιφερική νευροπάθεια)
- Αισθητικοκινητική νευροπάθεια και πολλαπλή μονονευρίτιδα. Η τελευταία συσχετίζεται με αγγειίτιδα.
- Υπεξάρθρημα της ατλαντοινιακής άρθρωσης μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα από συμπίεση των μακρών νωτιαιομυελικών οδών.
- Σύνδρομο ξηρότητας βλεννογόνων (δευτεροπαθές Sjogren).
- Θόλωση της όρασης από προσβολή των οφθαλμών
- Αμυλοείδωση σε μακράς διάρκειας νόσο
- Μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτιδα και σωληναροδιάμεση νεφρίτιδα που οφείλονται όμως στη χρήση τοξικών φαρμάκων.
Η παραπάνω εκτεταμένη περιγραφή γίνεται για να καταδειχθεί τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο πολυσυστηματικό νόσημα και για να υπογραμμίσουμε ακριβώς την πολυπλοκότητα των πιθανών διαταραχών που καλείται να αντιμετωπίσει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού.
Η συμβολή της Ομοιοπαθητικής Ιατρικής. στην αντιμετώπιση της Ρευματοειδούς Νόσου:
- Καταρχήν, η εφαρμογή ομοιοπαθητικής θεραπείας,παρέχει προστασία του εντερικού βλεννογόνου, σε άτομα που μπορεί να έχουν τη προδιάθεση για Ρ.Α., δεν το γνωρίζουν και δεν έχουν εκδηλώσει τη νόσο. Η αποφυγή χρήσης Μ.Σ.Α.Φ. και αντιβιοτικών και η αντικατάστασή τους από ομοιοπαθητική θεραπεία για πολλές διαταραχές του οργανισμού: από οσφυαλγίες και τενοντοπάθειες, πονοκεφάλους και προεμμηνορυσιακό σύνδρομο όπου γίνεται κατάχρηση των Μ.Σ.Α.Φ. μέχρι κοινές ιώσεις, ήπιες δερματικές βλάβες, απλές εξαγωγές δοντιών κ.α. όπου γίνεται κατάχρηση των αντιβιοτικών, είναι ευεργετική όχι μόνο για τον εντερικό βλεννογόνο αλλά για το σύνολο του οργανισμού και συνιστά γνήσια και πραγματική προληπτική Ιατρική.
- Με την έγκαιρη προσφυγή στην ομοιοπαθητική θεραπεία εξασφαλίζεται η σταθεροποίηση του νευρο-ενδοκρινικού-ανοσιακού άξονα , βοηθώντας το άτομο να αντιμετωπίσει μια έντονα ψυχοπιεστικήκατάσταση(στρες). Και αυτό συνιστά πρόληψη γιατί αποτρέπει τη πιθανή εκδήλωση μιας προδιάθεσης.
- Υπάρχει η κατηγορία της «πρώιμης Ρ.Α.». Εδώ, από την ομοιοπαθητική άποψη είναι σημαντικό να δούμε πέρα από το αναφερόμενο χρονικό όριο και να διακρίνουμε δύο ομάδες:
- Α) Μία ομάδα ατόμων που πριν εκδηλώσουν τη νόσο είχαν γενικά ικανοποιητικό επίπεδο υγείας, αλλά έχοντας τη προδιάθεση προς τη νόσο όταν βρέθηκαν κάτω από ασυνήθιστη πίεση την εκδήλωσαν.
- Β) Μία άλλη ομάδα που πριν εκδηλώσουν τη νόσο είχαν άλλα προβλήματα υγείας για τα οποία τους χορηγούνταν «καταπιεστικές» θεραπείες με δυνατά χημικά φάρμακα. Τα άτομα αυτά, εκδηλώνοντας τη νόσο, σηματοδοτούν μια επιδείνωση του γενικού επιπέδου υγείας τους, σύμφωνα με τη θεωρία επιπέδων του καθ. Γ. Βυθούλκα.
- Έγκαιρη αντιμετώπιση της πρώιμης Ρ.Α. της πρώτης κατηγορίας με ομοιοπαθητική θεραπεία έχει πολύ καλά αποτελέσματα στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων. Η εξήγηση είναι ότι δεν έχει λάβει το άτομο, για οποιοδήποτε λόγο μακροχρόνιες καταπιεστικές θεραπείες με δυνατά χημικά φάρμακα, οπότε οι πιθανότητες ίασης είναι σημαντικές. Πρόκειται πιθανόν για τις περιπτώσεις που η ορθόδοξη ιατρική κατατάσσει στις ήπιες μορφές της νόσου ή τις «αυτοϊάσιμες».
- Στη περίπτωση της δεύτερης ομάδας ασθενών, ακόμα και η έγκαιρη αντιμετώπιση τους με Ομοιοπαθητική αποδεικνύεται συχνά προβληματική. Ο λόγος είναι ότι ο ανοσολογικός «επαναπρογραμματισμός» που επιχειρείται με την ομοιοπαθητική θεραπεία, απαιτεί ένα ενεργό και σχετικά ακέραιο ανοσοποιητικό σύστημα, που στη περίπτωση αυτή παρουσιάζεται σημαντικά αποδυναμωμένο.
- Η πρόγνωση είναι βέβαια πολύ δυσμενέστερη όταν πρόκειται για Ρ.Α. όχι πρώιμη αλλά που χρονολογείται πολλά έτη. Υπάρχουν ασθενείς που προσφεύγουν στην Ομοιοπαθητική μετά από 10-20 χρόνια της νόσου. Στους ασθενείς αυτούς έχει προηγηθεί επί μακρόν ισχυρή ανοσοκατασταλτική αγωγή, που έχει αποδυναμώσει και απορρυθμίσει το ανοσοποιητικό σύστημα και έχει πλέον εδραιώσει το αυτοάνοσο νόσημα.
- Ακόμα και αυτές οι περιπτώσεις όμως μπορούν να βοηθηθούν σε κάποιο βαθμό από την Ομοιοπαθητική. Δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει χαθεί κάθε ελπίδα για τους ανθρώπους αυτούς. Οι παραμορφώσεις και οι οστικές βλάβες δεν μπορούν βέβαια να υποστραφούν, αλλά μη ξεχνάμε ότι τέτοιοι ασθενείς συχνά συνεχίζουν να παρουσιάζουν κάποιο βαθμό ενεργότητας της νόσου και αυτό είναι σημαντικό να περιοριστεί και είναι δυνατόν να περιοριστεί με μακροχρόνια βέβαια και πολύ προσεκτική ομοιοπαθητική θεραπεία.
- Ο χειρισμός τέτοιων καταστάσεων απαιτεί από τον ομοιοπαθητικό ιατρό, εμπειρία, γνώσεις κλασικής ιατρικής, βαθιά ομοιοπαθητική γνώση και λεπτούς χειρισμούς.
- Κομβικό σημείο στη κατεύθυνση θεραπείας των ασθενών που ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία , είναι η σωστή ομοιοπαθητική αντιμετώπιση των οξέων καταστάσεων που θα εκδηλώσουν και που συχνά είναι με πολύ σοβαρή και έντονη συμπτωματολογία. Αν ένας τέτοιος ασθενής εμφανίσει εμπύρετο με αμυγδαλίτιδα όπως εμφάνιζε πριν πολλά χρόνια, τότε τα συμπτώματα θα είναι πολύ έντονα, γιατί ο οργανισμός προσπαθεί ακριβώς μέσα από την οξεία νόσο και τον υψηλό πυρετό να επιχειρήσει τον ανοσολογικό «αναπρογραμματισμό», χωρίς να είναι πάντα σίγουρο ότι θα τα καταφέρει. Στη περίπτωση αυτή είναι τεράστιας σημασίας να βοηθηθεί με το σωστό ομοιοπαθητικό φάρμακο, στη σωστή δοσολογία και τη σωστή επανάληψη. Είναι απαραίτητο για τη συνολικά θεραπευτική πορεία του οργανισμού, τα οξέα αυτά επεισόδια να μην αντιμετωπιστούν με κατασταλτικές θεραπείες.
Η Ορθόδοξη Ιατρική αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα σχετικά με αυτή την ασθένεια:
- Ποιοι ασθενείς με πρώιμη Ρ.Α. θα εκδηλώσουν βαριά νόσο και ποιοι αντίθετα, ήπια και αυτοπεριοριζόμενη;
- Τα φάρμακα που χρησιμοποιεί, τα λεγόμενα τροποποιητικά της νόσου έχουν σοβαρή τοξικότητα. Πώς θα διακριθούν οι ομάδες των ασθενών ώστε να μη δοθούν βαριά χημικά φάρμακα σε ασθενείς με ήπια νόσο;
- Τα ισχυρά αυτά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, ειδικά οι λεγόμενοι βιολογικοί παράγοντες, έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα και σημαντικότατη τοξικότητα.
- Αυτό που διαφεύγει από την ορθόδοξη- συμβατική θεώρηση της Ρ.Α., όπως βέβαια και άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων και οδηγεί στην αδυναμία πραγματικής κατανόησης και αντιμετώπισης τους είναι η πραγματική πολυπλοκότητα του οργανισμού, η πολυσυστηματική φύση του νοσήματος και η εφαρμογή της ψυχο-νευρο-ενδοκρινο-ανοσο-παθολογίας στη θεραπευτική πράξη.
- Το τελευταίο είναι ακριβώς ο πυρήνας του Ομοιοπαθητικού θεωρητικού υποδείγματος, αλλά και της καθεαυτής Ομοιοπαθητικής ιατρικής διάγνωσης και θεραπείας.